Co to jest bruksizm?
Chociaż określenie „bruksizm” brzmi obco, na przypadłość tę cierpi bardzo duża część społeczeństwa. Najczęściej kojarzonym objawem bruksizmu jest zgrzytanie zębami, ale to tylko jeden z wielu symptomów schorzenia.
Osoba cierpiąca na bruksizm doświadcza przerostu i wzrostu napięcia mięśni żuchwy – często i bez powodu wykonuje więc szybkie ruchy żuchwą. Dolegliwości te występują głównie nocą: w trakcie snu, ale też przed zaśnięciem lub tuż przed wybudzeniem. Zdarza się jednak, że objawy bruksizmu pojawiają się również za dnia.
Bruksizm to dolegliwość, która bywa bagatelizowana, utożsamiana z przejściowym stresem lub niepokojem. Brak odpowiedniego leczenia może jednak prowadzić do szeregu problemów zdrowotnych, jak bóle głowy, niszczenie szkliwa zębów, a nawet ich wypadanie. Zgrzytanie zębami i silne zaciskanie szczęki może prowadzić również do zmiany kształtu szczęki z uwagi na rozrost mięśni żwaczy.
Bruksizm – objawy
Schorzenie to ma wiele różnych objawów. Oto najpowszechniejsze z nich:
· Zaciskanie szczęki i zgrzytanie zębami – szczególnie podczas snu.
· Nawracające bóle głowy i twarzy.
· Nadwrażliwość zębów, widoczne uszkodzenia szkliwa.
· Zmiana kształtu szczęki na bardziej kwadratową.
· Bóle karku, pleców, szczęki, uszu i barków.
· Zaburzenia słuchu – w szczególności szumy uszne.
Zauważając u siebie któreś z powyższych symptomów, a w szczególności kilka z nich, warto wybrać się do lekarza. Specjalistą, który zajmuje się diagnozowaniem bruksizmu, jest stomatolog. Z wizytą u lekarza nie warto zwlekać – szczególnie, gdy dolegliwość dotyka dzieci i młodzież. Nieleczony bruksizm może w istotny sposób wpłynąć na rozwój szczęki u osób w młodym wieku, jak również prowadzić do uszkadzania się uzębienia.
Co powoduje bruksizm?
Jedną z najważniejszych przyczyn bruksizmu jest stres, który towarzyszy wielu osobom w codziennym życiu. Silne emocje i zdenerwowanie mogą skutkować właśnie napięciami mięśniowymi w obrębie twarzy. Poczucie osamotnienia, depresja, złość i przewlekły stres to czynniki, które w istotny sposób mogą wpływać na występowanie bruksizmu i to zarówno u dorosłych, jak i u dzieci.
Zgrzytanie zębami u dzieci oraz dorosłych może być również efektem obecnych wad zgryzu. To druga z najpowszechniejszych przyczyn bruksizmu. Jeśli to właśnie wady zgryzu przyczyniają się do nadmiernego zaciskania szczęki i zgrzytania zębami, problem będzie wymagał interwencji ortodonty, a czasami również protetyka i fizjoterapeuty.
Na występowanie bruksizmu wpływać mogą również takie kwestie, jak źle dopasowane plomby lub protezy, a nawet częste żucie gumy.
Łagodzenie objawów bruksizmu domowymi sposobami
Część dolegliwości, które towarzyszą bruksizmowi, można niwelować domowymi sposobami. Metody te będą przydatne również jako profilaktyka i dobre praktyki na przyszłość.
Podstawą w łagodzeniu objawów bruksizmu jest rozluźnienie mięśni żuchwy – z tego względu warto wykonywać proste ćwiczenia, które polegają na otwieraniu i zamykaniu ust oraz na kląskaniu językiem (wydawanie odgłosu, który przypomina uderzanie końskich kopyt o ziemię).
Ulgę i uśmierzenie dolegliwości bólowych, jakie mogą towarzyszyć nadmiernie napiętym mięśniom żuchwy i twarzy, przyniosą zimne okłady. Warto również odstawić gumę do żucia i zrezygnować z jedzenia bardzo twardych produktów (na przykład orzeszków).
Ogromne znaczenie w profilaktyce i łagodzeniu objawów bruksizmu ma również równowaga emocjonalna. Warto popracować nad reakcją na stres, w miarę możliwości unikać nerwowych sytuacji. Przydatne będą różne techniki relaksacyjne: masaże, kąpiele, słuchanie muzyki, ale też znalezienie sobie hobby i uprawianie sportu.
Bruksizm – leczenie
W zależności od przyczyn i stopnia nasilenia objawów bruksizmu, schorzenie to można leczyć na różne sposoby:
· Leczenie stomatologiczne i protetyczne – jest zalecane niemal wszystkim osobom z bruksizmem. Kluczowe jest wyeliminowanie wad zgryzu, które są jedną z głównych przyczyn bruksizmu. Bardzo przydatna bywa również specjalna szyna relaksacyjna, którą zakłada się na noc. Jej rolą jest ograniczenie zaciskania szczęki i tarcia zębów o zęby.
· Fizjoterapia stomatologiczna – zabieg będący masażem rozluźniającym mięśnie żuchwy. Przynosi ulgę w krótkim czasie.
· Zabieg z toksyną botulinową – wykonuje się go w gabinecie medycyny estetycznej lub kosmetycznym. Polega on na wstrzyknięciu toksyny botulinowej w okolice mięśni żwaczy, co prowadzi do ich rozluźnienia i osłabienia aktywności. Efektem jest zmniejszenie napięcia mięśni twarzy, ograniczenie zaciskania zębów i zgrzytania nimi. Zabieg tego typu może wymagać powtórzenia po kilku miesiącach (najczęściej po pół roku).
Istnieją różne metody radzenia sobie z nadmiernym zaciskaniem szczęki i ze zgrzytaniem zębami. Leczenie stomatologiczne, zabiegi z użyciem toksyny botulinowej, protezy i fizjoterapia to jednak działania, które mogą nie wystarczyć do wyeliminowania przyczyn bruksizmu. Jeśli dolegliwość ma podłoże natury psychicznej i jest ściśle powiązana z poziomem stresu lub z samopoczuciem, warto rozważyć również pracę nad tymi obszarami. Przydatne będą zarówno różne metody relaksacyjne, jak i odpowiednia dawka ruchu, zdrowa dieta, a także psychoterapia. Do tego problemu warto podejść holistycznie, by wyeliminować nie tylko same dolegliwości, ale również ich przyczynę.
