Czym jest słoniowacizna?
Słoniowacizna, określana również jako elefantiaza lub słoniowatość, to obrzęk tkanek będący skutkiem zastoju limfatycznego. Co istotne, jest to obrzęk ostatniego stopnia, czyli najbardziej zaawansowany. Stan ten jest na tyle poważny, że w skrajnych sytuacjach może prowadzić nawet do amputacji kończyn, czyli tych części ciała, których zwykle dotyczy. Jeszcze do niedawna słoniowacizna uchodziła za rzadką przypadłość, dzisiaj boryka się z nią coraz więcej kobiet i mężczyzn.
Słoniowacizna i jej objawy
Podstawowym symptomem obrzęku limfatycznego jest opuchlizna pojawiająca się w obrębie nóg, rąk lub krocza. W zależności od przypadku problem ten może dotyczyć jednej lub więcej kończyn. Najczęściej na początku obrzęk ten nie powoduje dolegliwości bólowych lub są one umiarkowane, jednak wraz z upływem czasu słoniowacizna powiększa się, a pacjentom zaczyna dokuczać wrażenie ciężkości w kończynie. Ponadto mogą występować kłopoty z poruszaniem się i ograniczona ruchomość nóg lub rąk.
Inne objawy słoniowacizny to:
- stwardnienie zajętej chorobowo partii skóry,
- wybrzuszenia na skórze,
- wysypka.
- wyrośla o grudkowatej formie.
Słoniowacizna nóg, rąk i krocza
Chociaż słoniowacizna kojarzy się przede wszystkim z nabrzmieniem kończyn dolnych, może ona dotyczyć także innych części ciała. W niektórych przypadkach zastój limfy objawia się obrzękiem rąk. Natomiast u mężczyzn zmiany te mogą obejmować również okolice krocza.
Najczęstsze przyczyny słoniowacizny
Wrodzony obrzęk limfatyczny zwykle wynika z nieprawidłowości w rozwoju naczyń włosowatych, takich jak wady w ich budowie. W takim przypadku naczynia nie mogą odprowadzić potrzebnej ilości limfy. Kolejną możliwą przyczyną słoniowacizny jest dziedzicznie uwarunkowana choroba Milroya. Z kolei wtórny obrzęk limfatyczny to rezultat uszkodzenia tychże naczyń.
Słoniowacizna – czynniki, które sprzyjają wystąpieniu tej przypadłości
Wśród czynników, które związane są z powstawaniem obrzęku limfatycznego, warto wymienić:
- Uszkodzenie naczyń limfatycznych – urazy, operacje czy częste infekcje bakteryjne, wirusowe oraz grzybicze sprzyjają zaburzeniom w przepływie limfy, a to może prowadzić do uszkodzenia naczyń limfatycznych i tworzenia się obrzęków.
- Schorzenia układu limfatycznego – niektóre choroby autoimmunologiczne, a także wrodzone wady układu limfatycznego również skutkują wystąpieniem słoniowacizny.
- Terapia przeciwnowotworowa – a dokładniej mówiąc, jeden z jej etapów polegający na usunięciu węzłów chłonnych. Ponadto słoniowacizna nóg może być powikłaniem po radioterapii mającej niekorzystny wpływ na układ limfatyczny.
Słoniowacizna – powikłania
Jednym z poważniejszych powikłań nieleczonej słoniowacizny nóg jest zakrzepica, czyli tworzenie się skrzepów krwi w żyłach głębokich. Inne możliwe konsekwencje obrzęku limfatycznego to:
- problemy neurologiczne,
- spadek odporności,
- blizny białkowe,
- stany zapalne skóry,
- stany zapalne naczyń chłonnych.
Sposoby leczenia słoniowacizny
Leczenie słoniowacizny zwykle jest dość czasochłonne i może trwać nawet kilka miesięcy. Wybór konkretnej metody jest uzależniony od przyczyny problemu, ale też od indywidualnego stanu i stopnia zaawansowania obrzęku. Najczęściej stosowane metody w walce z tą przypadłością to:
- Leczenie miejscowe – głównie za pomocą preparatów w formie kremów nanoszonych na zmienioną chorobowo skórę. Mają one właściwości ochronne i zapobiegają infekcjom grzybiczym oraz bakteryjnym.
- Środki przeciwobrzękowe – w niwelowaniu objawów słoniowacizny zastosowanie mają także leki o właściwościach przeciwobrzękowych.
- Rehabilitacja ruchowa – systematycznie wykonywane specjalnie dobrane ćwiczenia sprzyjają prawidłowemu przemieszczaniu się limfy.
- Leczenie chirurgiczne – kiedy stan jest bardzo zaawansowany, chirurgicznie wycina się obrzękniętą tkankę.
Jeśli nie istnieją ku temu przeciwwskazania medyczne, w niwelowaniu umiarkowanych obrzęków limfatycznych pomocne bywają także specjalistyczne zabiegi, a w szczególności drenaż – zarówno manualny, jak również podciśnieniowy. To działanie mające na celu usprawnienie krążenia i odprowadzania limfy. Regularnie wykonywany przynosi ulgę oraz może zmniejszyć obrzęki.
