Czym jest zakrzepica żylna?
Jak sama nazwa sugeruje, zakrzepica żylna to choroba polegająca na tworzeniu się w żyłach zakrzepów. Schorzenie to bywa również określane mianem choroby zakrzepowo-zatorowej lub zakrzepowym zapaleniem żył.
Rodzaje zakrzepicy żylnej:
- Zakrzepica żył głębokich – powstaje w głębiej umiejscowionych żyłach. Najczęściej diagnozuje się ją w kończynach dolnych, ale zdarza się też, że dotyczy żył wątrobowych lub biodrowych. Jest szczególnie groźna z uwagi na wysokie ryzyko oderwania się fragmentu skrzepliny, co może skutkować zatorem płucnym. W zależności od dokładnej lokalizacji zakrzepu, stosowane bywają dodatkowe klasyfikacje schorzenia.
- Zakrzepica żył powierzchniowych – w tym wypadku skrzepy tworzą się w żyłach powierzchniowych (znajdujących się powyżej powięzi). Bardzo często ten rodzaj zakrzepicy współwystępuje z żylakami.
Chociaż teoretycznie zakrzep może powstać w niemal każdej żyle, to najczęściej diagnozowana bywa zakrzepica kończyn dolnych. Rzadziej dochodzi do zakrzepicy wątrobowej lub kończyn górnych. Taka prawidłowość wynika ze specyfiki funkcjonowania układu żylnego – krew musi zostać odprowadzona z kończyny dolnej do serca, pokonując długą drogę pod górę.
Jakie są objawy zakrzepicy żylnej?
Rozwijająca się zakrzepica żył może przebiegać praktycznie bezobjawowo, co stanowi duże utrudnienie w jej wczesnym diagnozowaniu. Choroba zaczyna się od tworzenia się uszkodzeń ścian żyły, co prowadzi do przyklejania się do nich krwinek. W efekcie z czasem w takich miejscach tworzą się zakrzepy, które mogą powodować różnego rodzaju dolegliwości. Nie oznacza to jednak, że nie istnieją żadne sygnały alarmowe, które mogą świadczyć o rozwijającej się zakrzepicy na wcześniejszym etapie.
Wczesne objawy problemów z układem żylnym:
- Uczucie ciężkich nóg.
- Obrzęki nóg, a w szczególności kostek i łydek.
- Obecność teleangiektazji (pajączków naczyniowych) na kończynach dolnych.
- Obecność żylaków.
Objawy zakrzepicy żylnej:
- Uporczywy ból kończyn dolnych, który ustępuje po uniesieniu ich w górę.
- Zmiana koloru skóry na kończynie.
- Podwyższona ciepłota skóry na kończynie.
- Tkliwość kończyny.
- Wyczuwalne zgrubienie na skórze – objaw ten może towarzyszyć zakrzepicy żyły powierzchniowej.
Jeśli dostrzegasz u siebie któreś z wymienionych objawów, nie zwlekaj z wizytą u lekarza. Odwiedź flebologa, chirurga naczyniowego lub swojego lekarza rodzinnego. Każdy z nich może pokierować Cię na podstawowe badanie diagnostyczne w kierunku zakrzepicy. Jest nim USG Dopplera. Przewagą wizyty u specjalisty jest jednak to, że będzie on mógł wykonać takie badanie od razu podczas wizyty. W zależności od jego wyniku, może skierować Cię również na dodatkowe badania diagnostyczne i obrazowe albo zlecić indywidualnie dobraną kurację.
Jakie są przyczyny zakrzepicy żył?
Bezpośrednią przyczyną zakrzepicy żylnej jest odkładanie się krwinek na ścianach uszkodzonych żył, co prowadzi do powstawania zakrzepów. Na taki stan rzeczy wpływ ma jednak kilka kluczowych czynników:
- Zaburzenia w funkcjonowaniu układu żylnego – w szczególności w przepływie krwi przez żyłę. Może to być spowodowane unieruchomieniem (na przykład z powodu wypadku).
- Zmiany w specyfice składu krwi – na przykład podwyższony poziom krzepliwości.
- Zmiany w śródbłonku naczyniowym, który wyściela ściany żył.
Tworzenie się zakrzepów może być powodowane czynnikami wrodzonymi lub nabytymi. Niekiedy zakrzepica bywa efektem niewłaściwego trybu życia lub stosowanych leków.
Czynniki sprzyjające tworzeniu się zakrzepów żylnych:
- Niski poziom aktywności fizycznej – w szczególności siedzący tryb życia, brak ruchu, a także unieruchomienie (na przykład po operacjach lub w trakcie długiej podróży lotniczej).
- Nadwaga i otyłość – sprzyjają problemom z układem krążenia, a także wyższą tendencją do obrzęków i zakrzepów.
- Podeszły wiek – to czynnik, który sprzyja zakrzepom z dwóch powodów. Z jednej strony osoby w podeszłym wieku zazwyczaj utrzymują nieco niższą aktywność ruchową od osób młodszych. Z drugiej zaś układ żylny może być u osób dojrzałych coraz bardziej nadwyrężony.
- Palenie papierosów – statystycznie zwiększa ryzyko rozwinięcia się zakrzepicy żylnej.
- Stosowanie antykoncepcji hormonalnej – to kolejny czynnik, który może zwiększyć ryzyko zachorowania na zakrzepicę. Niektóre środki antykoncepcyjne mogą zaburzać krzepliwość krwi.
- Niektóre schorzenia – w szczególności cukrzyca, nadciśnienie tętnicze, choroby serca, zaburzenia krzepliwości, a także choroby nowotworowe mogą wpływać na wyższe ryzyko rozwinięcia się zakrzepicy.
- Błędy dietetyczne – przede wszystkim spożywanie pokarmów bogatych w cukry i tłuszcze, a także sięganie po produkty przetworzone oraz typu fast food.
Narażenie na którykolwiek z wymienionych czynników nie oznacza automatycznego problemu ze zdrowiem. Warto jednak zdawać sobie sprawę, że codzienne decyzje żywieniowe lub związane z trybem życia mogą mieć niebagatelny wpływ na zdrowie – w tym na funkcjonowanie układu żylnego.
Diagnostyka i leczenie zakrzepicy żylnej
Jeśli podejrzewasz u siebie obecność zakrzepu, nie zwlekaj z wizytą u lekarza. W pierwszej kolejności możesz odwiedzić lekarza rodzinnego albo od razu udać się do specjalisty: flebologa lub chirurga naczyniowego.
Diagnostyka zakrzepicy żylnej polega przede wszystkim na wykonaniu badania obrazowego USG Doppler, które jest w stanie zweryfikować stan żył i potwierdzić lub wykluczyć obecność skrzeplin. Niekiedy badanie to wymaga uzupełnienia o badanie radiologiczne z kontrastem. Przydatne w ustaleniu przyczyny problemu są również testy z krwi – przede wszystkim weryfikujące jej skład i stopień krzepliwości.
Jak leczy się zakrzepicę żylną?
Istnieją różne sposoby leczenia zakrzepicy, a wybór metody jest uzależniony od umiejscowienia i wielkości zakrzepu, jak również od indywidualnego stanu i sytuacji pacjenta. Schorzenie to może być leczone:
- Miejscowo – stosowane mogą być maści z heparyną. Produkty tego typu dostępne są bez recepty i mogą być elementem profilaktyki, jak również środkiem wspomagającym inne metody leczenia. Same w sobie nie prowadzą do wyleczenia zakrzepicy, ale mogą uśmierzyć towarzyszące jej dolegliwości.
- Farmakologicznie – w zależności od sytuacji podawane mogą być zastrzyki lub leki doustne o działaniu przeciwzakrzepowym i rozpuszczającym istniejące skrzepliny.
- Chirurgicznie – w uzasadnionych przypadkach możliwe jest chirurgiczne usunięcie skrzepliny i fragmentu zmienionej chorobowo żyły.
Wsparciem dla powyższych metod jest również wprowadzenie prawidłowych nawyków żywieniowych, rezygnacja z palenia papierosów, zmiana metody antykoncepcji (jeśli stosowana była antykoncepcja hormonalna), noszenie pończoch uciskowych oraz podejmowanie regularnych aktywności ruchowych. Działania te mają zarówno charakter wspomagający leczenie, jak i profilaktyczny.
